Blockchain ile Ticaretin Finansmanı
- Blockchain Kavramı ve Benzer Sistemlerden Farkı
(1)
Blockchain’in birkaç tanımı yapılabilir;
1.Tanım:
(2)
Türkçeye “Blok Zinciri”, “Bağlı Kayıtlar Dizisi” veya “Bağlı İşlem Öbekleri” şeklinde çevrilebilecek “Blockchain”,
işlem kayıtlarını bilgisayar ağları üzerinde zaman kaşesiyle tarihleyerek, tarihçeleriyle birlikte geriye dönük olarak
değiştirilemeyecek ve silinemeyecek biçimde birbirine bağlı bloklar halinde saklayan, istendiğinde ulaşılabilen,
denetlenebilen, programlanmış sözleşmeleri (smart contracts) yürütebilen web’den (wold wide web) farklı bir
teknolojidir. Blockchain, herkese açık, özel veya yarı özel olabilir. Blockchain, web’den farklı olarak merkezi
yapıda değil dağıtık yapıda çalışır. Böyle bir yapı bir taraftan hız, güvenlik ve devamlılık getirirken diğer taraftan
bunun doğal sonucu olarak kolaylık ve maliyet avantajları getirmektedir. Blockchain’in diğer sistemler ile birlikte
yani hybrid olarak çalışması da mümkündür, hatta kısmi web veya kısmi Blokchain olabilir.(1)
2.Tanım
(3)
Blockchain internetteki işlemleri kayıt altına alan genel bir hesap sistemidir ve ağdaki herkesin erişimine açıktır.
Yani yaptığınız tüm değer takasları herkes tarafından görülebilir. Kimse işlemin kim tarafından yapıldığını bilmez
ama ortak bir elektronik hesap sisteminin olması işlemlerin iki kez yapılamamasını sağlar. Bu nedenle blockchain
son derece önemlidir çünkü bütün ağ güven konusunda ona bel bağlar. Tüm onaylanmış işlemler blockchain’de
yer alır. Blockchain’in doğruluk ve kronolojik sıralaması kriptografi ile sağlanır. Bu nedenle özellikle sözleşmeli
değer takasları için bu teknolojinin kullanımı yaygınlaşmaktadır. Evlilik yeminlerinden ev satışına dek her şeyi
kayıt altına almak için blockchain kullanılabilir.(2)
(4)
Blockchain hakkında bazı yanlış bilgileri düzeltmek gerekir. Blockchain hakkındaki yanlış bilgilerden biri,
blockchain’in işlem kayıtlarını elektronik ortamda tutabilen açık küresel bir hesap defteri olduğudur. Ancak
blockchain sadece işlem kayıtlarını elektronik ortamda tutan basit küresel defter değildir. Bunun çok ötesinde
bilgileri yüksek derecede şifreleyerek geriye doğru değişmez biçimde saklayabilen, havale, devir, takip, tevsik,
doğrulama işlemleri yapabilen, akıllı sözleşmeleri çalıştırabilen, programlanan iş ve işlemleri yürütebilen, yönetim
ve devlet işlerinde kullanılabilecek yeni bir teknolojidir. Durum böyle olunca, başta hayatı kolaylaştıran günlük işler
olmak üzere tüm devlet, yönetim ve finansman gibi konuları yeniden düşünmek gerekmektedir.
(5)
Blockchain, bir alet, araç veya makine değildir. Blockchain web gibi internet üzerinde çalışan ancak web’den farklı
avantajlar sunan bir altyapıdır. Blockchain’nin üst yapıda verimli olması için akıllı ve profesyonel yazılımlar ile
desteklenmesi ve donatılması gerekir. Aksi halde sadece basit havale, saklama ve doğrulama işlerini kullanmaya
yarayacak, bunun ötesine geçemeyecektir. Daha ileri düzeyde, ileri finansman ve hukuk işleri, devlet, yönetim,
sanayi gibi yerlerde kullanmak için daha profesyonel yazılımlarla çalıştırılmaya ihtiyacı vardır. Nasıl çalıştırırsanız
öyle verim alırsınız. Blockchain’de limit kullanıcıdır. Blockchain ile sadece pizza siparişi vermek, basit iddia veya
bahis işine girmek veya akıllı sözleşmeler ile akreditif açmak(3), finansman işleri yapmak veya sanayi işlerini
yapmak da mümkündür. Daha önce belirttiğimiz gibi, blockchain ile yapılabilecekler konusunda sınır yok gibidir;
burada sınır, kişilerin hayal gücü ve yeteneğidir. Bugün internet üzerinde web teknolojisi ile birçok ticaret ve
bankacılık işlemi yapılabilmektedir. Blockchain ile bunun çok daha fazlası yapılacaktır. Uzmanlara göre web
teknolojisi bilgiye ne yaptıysa Blockchain teknolojisi de işlemlere aynı şeyi yapacaktır(4). Blockchain’i sadece bir
teknoloji olarak görmemek gerekir, birçok şeyi değiştirecek ve etkileyecek bir olay olarak görmek gerekir. Kısacası
Blockchain, sosyal hayattır, finansmandır, yönetimdir, devlet işleridir, iş dünyasıdır, eskidir, yenidir, her şeydir.
(6)
Başta finans dünyası olmak üzere pek çok alanda köklü değişikliklere yol açacağı için her yenilikte olduğu gibi
başlangıçta Blockchain kullanımı dirençle karşılaşacaktır. Bu direnç daha çok bankalar ve finans kurumları ile bilgi
teknolojileri firmalarından gelecektir zira birçok işlemde Blockchain bu aracıları ortadan kaldıracaktır. En fazla
teknoloji firmaları, bilgi güvenliği ve bankalar gibi kurumları tehdit edeceği tahmin edilmektedir. Örneğin, bir havale
bir göndericiden bir alıcıya noktadan noktaya aracısız olarak güvenli ve hızlı bir şekilde yapılabiliyorsa bu hizmet
için bir bankaya komisyon ödemenin anlamı olmayacaktır. Aynı durum bir akreditif işlemi veya noterlik işlemi için
de geçerli olabilecektir.
(7)
Başta bankalar ve finans kurumları olmak üzere SWIFT gibi önemli mesajlaşma firmaları başlangıçta bu gücü
küçümsediler, zamanla bu gücün büyüklüğünün farkına varabildiler ve sonuçta iş birliği yapmak ve kullanma
eğilimine girdiler. Bu durum sadece bankalar ve finans kurumları için değil, diğer birçok sektör için de geçerli
olacaktır. Bu nedenledir ki, IBM, SWIFT, Barclays Bank, HSBC, BNP, Banco Santander, Bank of America, Credit
Mutual, Societe Generale, UBS, Westpac, Standard Chartered, LLoyds Bank, Credit Suisse, RSB, ABN AMRO,
CBW BANK, BBVA Compass, Citibank, HSBC, JP Morgan Chase, Morgan Stanley, DBS, USAA, Rabobank,
Fidor Bank, Goldman Sacs, Nasdaq, Cross Flayer Bank, Deutshe Bank, ANZ Bank, Euro Banking Association,
UHV Bank, Visa, Western Union, Commonwealth Bank gibi kurumlar bu konuda çalışma ve uygulama
geliştirmeye başladılar. - Blockchain’i Değerli ve Güçlü Yapan Unsurlar
(8)
Blockchain’in en güçlü taraflarından biri merkezi bir sisteme bağlı olmaması, dağıtık yapıda çalışmasıdır.
Birbirlerine direk ve bir şebeke üzerinde bağlı bilgisayarlar aracılığıyla kesintisiz çalışır. Blockchain yapısında
bilgisayarlar dağıtık bir yapı ile birbirlerine bağlıdırlar. Kompleks bir yapı ile tek bir merkeze bağlı olmadıkları için
sistem hatası, elektrik kesintisi veya siber saldırılar sonucu tamamen devre dışı kalmaları pek mümkün değildir.
(9)
İnternet, yakın tarihte web teknolojisi ile bazı aracıları ortadan kaldırmıştı. Şimdi de Blockchain bir başka grup
aracıları ortadan kaldıracaktır. Uzmanların ifadesine göre, web bilgiye ne yaptıysa Blockchain’de işlemlere
aynısını yapacak, insan aklının sınırlarını zorlayacak ve hayallerin ötesine geçecektir. Zaten Blockchain’in söz
konusu etkilerinden birçoğunu görmeye başladık bile. Web ve veri tabanları en ileri teknoloji oldukları dönemde
nasıl kendi yaklaşımlarını getirdilerse Blockchain’de kendi yaklaşımını getirecektir. Bir süre dirençle karşılaşsa
bile sonunda bu yaklaşım benimsenecek ve kullanılacaktır. Geçmişte “Google” ve “akıllı telefonlar” olmadığı halde
işlerimizi yapıyorduk, bugün yine yapıyoruz ancak yeni dönemde işlerimizi yapmamızda Google ve akıllı telefonlar
vazgeçilmez olmuştur. Eskiden düşünemediğimiz birçok şeyi bunlar aracılığıyla daha verimli yapmaya başladık.
Yeni kapılar açtılar, birçok mesleği ve aracıyı ortadan kaldırdılar, ancak yeni meslek ve aracıları da beraberlerinde
getirdiler.
(10)
Blockchain’de bugün her ne kadar acil bir ihtiyaç olarak gözükmüyorsa da ileride birçok alanda vazgeçilmez
olacaktır. Daha nelere yol açabileceğini şimdiden tam olarak söyleyebilmek mümkün değildir. Belki de verileri
girerek roman, hikâye, makale ve senaryo yazdırmak bile mümkün olabilecektir. Bugün geleneksel yöntemlerle
yaptığımız birçok işlemi Blockchain ile yapabiliyor olacağız. Örneğin; para transferleri, tapu kayıtları, noter
işlemleri, kimlik doğrulamaları, işlem takipleri, akıllı sözleşme düzenlemeleri, finansman işleri, patent ve telif
hakları korumaları vs. Diğer taraftan mükerrer işlemleri, yasal olmayan işleri ve birçok sahteciliği önlemek gibi
olumlu işlerde göreceğiz.
(11)
Bugün web teknolojisi ile çok fazla bilgiye ulaşabiliyoruz, ancak bilgiye ulaşmak yeterli değildir. Birçok durumda
ulaşılan bilgiye güvenmek ve işleme alabilmek için o bilginin orijinal olduğundan ve değişmediğinden emin
olmamız gerekmektedir. Mevcut durumda bunu sağlayabilmek yani güvenilir bilgileri elde edebilmek için üçüncü
tarafların hizmetinden faydalanmamız gerekmekte, yani bir bakıma üçüncü taraflara güvenmek zorundayız.
Blockchain ile bu ihtiyaç karşılanacak, bu tür aracılara ihtiyacımız olmayacaktır. Zira Blockchain ile başka kişilerin
hizmetine değil sisteme güven vardır. Blockchain’de yüksek derecede güvenlik standarttır, zira bir ilk blokun
oluşturulması veya yeni bir blokun mevcut blok zincirine eklenebilmesi için yüksek matematiksel algoritmalar ile
çok kısa sürede şifrelenmesi şebeke üzerindeki görevli bilgisayarlarda (nodle) doğrulanması ve konsensüsünün
sağlanması gerekir. Blockchain üzerinde yapılan işlemler kendi güvenliklerini kendileri sağladıkları için ayrı bir
güvenlik sertifikasına ihtiyaçları yoktur, her bir işlem yüksek şifreleme ve doğrulama yöntemleriyle sisteme girer ve
aynı şekilde işlem görmeye devam eder.
(12)
Blockchain’de basit şifreleme yöntemleri kullanılmaz, kaynağını yılların birikim ve tecrübesinden alan kriptoloji
bilimini en ileri düzeyde kullanan algoritmik şifreleme ve doğrulama yöntemleri kullanılır ki zaten Blockchain’i
güvenilir, ilginç ve kullanılabilir kılan da budur. Daha önce belirttiğimiz gibi Blockchain’de sisteme güven duyulur,
kişilere değil. Blockchain mekanik açıdan yeni bir teknoloji değildir, ancak mevcut yazılım teknolojisinin mevcut
uygulamaların yerini alabilecek uygulamaları geliştirmeye zorlayan bir teknolojidir.
(13)
Blockchain, başta finans olmak üzere hayatın pek çok alanı için yenilikler getirmektedir. Blockchain teknolojisi
gerek noktadan noktaya aracısız çalışma özelliği ile gerekse de kullandığı çok sağlam algoritmik şifreleme ve
doğrulama yöntemleri ile web teknolojisine göre çok daha güvenli, kolay ve hızlı bir teknolojidir. Her yeni
teknolojide olduğu gibi Blockchain’e de direnç ve zorluklar olacaktır. Bu dirençlerin bazıları fikri, bazıları fiziki
olacaktır. Fikri olanlar daha çok bilgi eksikliği, endişe ve önyargı kaynaklıyken fiziki olanlar daha çok standartlar ile
ilgilidir. Bunlar altyapı ve üst yapı standartları olup, alt yapıda standart genelde sağlanırken üst yapıda standardın
sağlanması her zaman mümkün olmamaktadır. İş yapmak için geliştirilen ve kullanılan uygulamaların çoğu
standart değildir. Geliştirmek için kullanılan yazılımların bile çok farklı özellikleri olabilmektedir. Bu nedenle
anlaşılmaları, yaygın kullanılmaları pek kolay olmamaktadır. Örneğin; IBM, Etherum, Ripple.
(14)
Blockchain ile ilgili önemli engellerden bir diğeri yukarıda belirttiğimiz gibi yanlış bilgilerdir. Blockchain’e ilişkin
yanlış bilgilerden bazıları şunlardır: yeraltı ve gizli servisler tarafından geliştirilmiştir; suç ortamlarında kullanılır;
derin internetin ürünüdür; kaçakçılık, kara para ve terörizmin finansmanında kullanılır. Blockchain’in yasal
olmayan işleri çağrıştırmasının nedeni, başlangıçta yasal görülmeyen işlerde kullanılmasıdır ve bir devlete ait
olmayan dijital paraların kullanılması için geliştirilmiş olmasıdır. Örneğin; bitcoin.
(15)
Bu hususlar, Blockchain’e mesafeli yaklaşmaya neden olmaktadır. Şüphesiz zamanla Blockchain’nin sağlık,
eğitim, devlet işleri gibi faydalı işlerde kullanıldığı görüldükçe bu önyargılar ortadan kalkacak ancak bu zaman
alacaktır. Bu kısıma katkı sağlaması bakımından öncellikle yanlış bilinen bazı konuları açıklamakta fayda vardır.
Bu konuları iki sorunun cevaplarıyla açıklamaya çalışacağız.
(16)
Birinci soru, Blockchain, yeraltı dünyası ve yasadışı işler ile mi ilgilidir? Bu sorunun cevabı hayırdır. Çünkü bu
teknoloji sadece yeraltı dünyası ve yasadışı iş yapan kişilerin kullandığı işlemlerle ilgili değildir. Herkes
kullanabilir, sonuçta bir teknolojidir, hangi amaçla kullanılırsa o şekilde sonuç doğurur. Devlet ve özel sektör
işlerinde rahatlıkla kullanılabilir. Önemli olan yasal ve teknolojik altyapısının kurulmasıdır.
(17)
İkinci soru, Blockchain, sadece dijital para (Bitcoin, Litcoin, Ether, Altcoin) ve transferlerinde mi kullanılabilir? Bu
sorunun cevabı da hayırdır. Blockchain’in çok geniş bir kullanım alanı vardır, sadece dijital para transfer işlerinde
kullanılmaz. Bu nedenle şimdilik değişik amaçlar için geliştirilmiş birkaç versiyonu mevcuttur. Bunlar; Blockchain
1.0, Blockchain 2.0 ve Blockchain 3.0’dır. Bunlardan sadece Blockchain 1.0 para ve ödeme işlemleri ile ilgiliyken
diğerleri sözleşmeler, taahhütler, protokoller, belgeler, teyitler, değerler, uygulama ve yönetim işleriyle ilgilidir.
Örneğin; Blokchain 2.0 sözleşmeler ve doğrulama işlemleri ile ilgiliyken Blockchain 3.0 yönetim ve çözüm işleriyle
ilgilidir. - Blockchain’in Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
(18)
Blockchain’nin tarihi Bitcoin isimli dijital kripto para ile başlar. Bitcoin, dijital para birimidir. Altın, gümüş vb. gibi
maddesel veya fiziki bir karşılığı şimdilik yoktur. Bitcoin bir ağ etkileşimidir. Bir merkezi yoktur. A’dan B’ye dijital
para transferi sağlamaktadır. İnternet olan herhangi bir noktadan, internet olan herhangi bir noktaya transferi
yapılabilir, aracısı, komisyoncusu yoktur, masraflar aracı olmadığı için oldukça düşüktür. Sadece transfer işlemini
onaylayan madencilere çok cüzi miktarlarda ödeme yapılır. Bitcoin, açık kaynak kodla yazılmıştır ve herkese
açıktır. Sistemin sahibi onu kullanan herkestir, tüm ülkelerde kullanılır ve offline hesabına kimse müdahale
edemez. Bu bakımdan İsviçre bankalarından daha güvenlidir denilebilir.
(19)
Kullanım koşulu, ön sınırlama sözleşmeleri veya şartları gibi sınırlayıcılar yoktur. Bitcoinler, “madenci” denilen
ücretsiz bir program tarafından üretilir, üretilecek bitcoinlerin belli bir sayı sınırı vardır ve toplamda 21 milyon adet
üretilecektir. Üretim hızını ve enflasyonunu kontrol edebilmek için “zorluk seviyesi” her geçen gün belirli
protokoller çerçevesinde artmaktadır. Bu seviyeler ağdaki üretim yoğunluğuna göre belirlenir. Her kullanıcının
dijital bir cüzdanı vardır. Bitcoinler bu cüzdanlarda tutulur, bitcoin transferleri eşsiz bir imza ile imzalanır ve sırayla
madenciler tarafından doğruluğu ve eşsizliği kontrol edilerek onaylanır. Böylece aynı bitcoin ikinci kez
kullanılamaz. Bitcoin ile ürün satışı yapmak için hiçbir ekstra ödeme yapılmaz. Sizden herhangi bir ön koşul
istenmez. Bitcoin, TL, USD, EURO gibi birçok para birimine dönüştürülebilir. Ancak bu işlemi yapan siteler
komisyon almaktadır. QR kodu ile mobil ödemeler yapılabilir. Bitcoin borsaları hafta sonu ya da tatil günleri
durmaz, daima çalışırlar.(5)
(20)
Bitcoin, Satoshi Nakamoto Mahlas ismiyle, 2008 yılında yazılan “Bitcoin: Uçtan Uca Elektronik Ödeme Sistemi”
isimli makaleyle dünyaya duyurulmuştur. Satoshi’nin getirdiği yenilik, dağıtık işlemci güçlerini kullanarak her on
dakikada bir transfer işlemleri onaylayan bir mekanizmayla, çifte harcamayı engellemiş olmasıdır. Satoshi
Nakamoto, güvensiz ve potansiyel olarak hileli, dağıtık bir işlemci ağında, bilgi paylaşımının nasıl olacağı problemi
olarak bilinen “Bizans Generalleri” problemine, merkezi bir otorite kullanmadan, “iş ispatı” kavramıyla yeni bir
çözüm önermiştir. Satoshi Nakamoto’nun Nisan 2011’de ortalıktan kaybolmasına rağmen, sistem tamamen şeffaf
ve matematik prensipleri çerçevesinde çalışmaya devam etmektedir. 2009 yılında çalışmaya başlayan Bitcoin
ağının, şu an ki toplam işlemci gücü, dünyanın en hızlı bilgisayarlarının gücünden fazladır.(6) - Blockchain’in Kullanılabileceği Alanlar
(21)
Mevcut yapısı itibariyle tüm Blockchain’ler ile yapılabilecek işler özetle şunlardır: –Cüzdan hesap işlemleri –Dijital
para transferleri (Bitcoin, Litcoin, Ether vs.) –Dijital kimlik işleri –Ülke paraları transferleri, ödeme işleri –Kayıt
işlemleri –Saklama işlemleri –Dijital dosya işlemleri (kitap, fotoğraf, logo, şarkı, eser, patent) –Akıllı sözleşme
işlemleri –Kimlik doğrulama işlemleri –Belge, kıymet, menşe, işlem doğrulama işleri –Şifreleme işlemleri –Rehin
işlemleri –Menkul ve gayrı menkul (taşınmaz) işlemleri –Her türlü belge işlemleri (fatura, konşimento, sertifikalar
ve diğer) –E-devlet işlemleri –Yönetim işleri –Noter işleri –Evlenme/boşanma işleri –Oylama işleri –Uyum işleri
(Müşteri Tanıma – Know Your Customer(KYC)) –Devir ve temlik işleri –Takip işleri –Kayıt işleri (kamu, sağlık,
trafik vs.) –İhale işlemleri –Tevsik işleri –Karşılıklı işlemler –Denetleme işleri –İnsan kaynakları işleri –Referans
işleri –Tedarik zinciri işleri –İthalat ihracat işlemleri –Finansman işlemleri (kredi bulma, kullandırma, iskonto) –
Sermaye ihtiyacı karşılama işlemleri, kitle fonlama (crowdfunding) –Bağış toplama ve yönetimi işleri –
Sendikasyon işleri –Sigorta takip ve tazminat işleri –Telif, tapu kayıt ve kopya ürün koruması işlemleri –Askeri
emir komuta işleri. Ancak bu işlemler zamanla daha da artırılabilir. - Blockchain’in Faydaları
(22)
Blockchain’in avantaj ve faydaları şu şekilde sıralanabilir: –Güvenlidir –Hızlıdır –Durmadan hizmet verir –
Bozulmaz –Kaybolmaz –Erişim sorunu olmaz –Bir merkeze bağlı değildir –Her bilgiyi kaynağında doğrular –
Belgeleri kaynağında doğrular –Her bilgiyi değişmeden kalmak üzer saklar –İhtiyaç halinde doğrulama yapar –
Şeffaflık sağlar –Denetime izin verir –Sahteciliği engeller –Mükerrerliğe izin vermez –Sözleşmeleri programlar –
Programlanan sözleşmeleri çalıştırır –Programlanmış işlemleri yapar –Siber saldırılara karşı dirençlidir - Blockchain ile Finansal Ürünleri Kullanmak
(23)
Blockchain ile neredeyse tüm finansal ürünleri kullanmak mümkündür. Blockchain ile finansal ürünleri
kullanmaktan kastımız finansman ile ilgili kullanılan belgelerin Blockchain’de muhafaza edilmesi, teyitlerinin
alınabilmesi, gerektiğinde denetlenebilmesi ve kullanılabilmesinin yansıra Akreditif, Standby, Garanti,
Kontrgaranti, BPO gibi taahhütlerin akıllı sözleşmeler (smart contract) biçiminde programlanması ve
yürütülmesidir. Burada örnek olarak, bir akreditifin Blockchain üzerinde çalışmasını ele alacağız. Akreditif bilindiği
üzere şartlı bir banka taahhüdüdür.(7) Blockchain üzerinde akıllı sözleşme (smart contract) ile programlanarak
kullanılabilir. Böylece açılışından kapanışına kadar bütün işlemler sırası geldikçe Blockchain tarafından işleme
alınır ve tamamlanır. Bugün bunu gerçek işlemlerde uygulayan yerler ve şirketler vardır. Contour bunlardan biridir.
Bir Kullanım Senaryosu (Use case)
(24)
Banka, finans kurumu ve müşterilerin kendi Blockchain altyapıları vardır veya mevcut bir yapı üzerinde
çalışıyorlardır. Blockchain üzerinde işlemler duruma göre kısmi veya tümüyle yapılabilir. Yani Blockchain bir
işlemin başlangıcından itibaren veya belli bir aşamasından itibaren kullanılabilir. Örneğin, alıcı ve satıcı kendi
arasında alım-satım sözleşmesini bir “akıllı sözleşme” (smart contract) şeklinde yaparak Blockchain üzerinde
yürütebilir veya sadece ödeme yöntemini veya bir belgeyi Blockchain üzerinden alabilir. Akreditifin Blockchain
üzerinden açılması veya bir menşe sertifikasının Blockchain üzerinden alınması gibi.
(25)
Aşağıdaki kullanım senaryosu (use case) bu konuda fikir vermek açısından bir “vadeli akreditif” için baştan sona
Blockchain üzerinde olacak biçimde yapılacaktır. Alıcı, satıcı ve bankaları blockchain kullanmaya hazırdırlar. Alıcı,
malı “Vadeli akreditif” ile almak istemektedir. Alıcı, müşteri bulmak için kendisine “Müşteri Bul” isimli bir “Akıllı
Sözleşme” (“Smart contract”) hazırlamıştır. Alıcı, almak istediği malın fiyatını, tanımını, kalitesini, ödeme
yöntemini “Müşteri bul” isimli “Akıllı Sözleşme”ye girer. “Müşteri bul” isimli “Akıllı Sözleşme” Blockchain üzerinde
çalışır ve istenen malı bağlantıları aracılığıyla bulur, programladığı üzere ya Alıcı’nın kontrolüne sunar veya
otomatik işleme tabi tutar. Alıcı ve Satıcı iletişime geçerler, mutabık kalırlarsa aralarında Alım-satım sözleşmesi
yaparlar.
(26)
Alım-satım sözleşmesini “Akıllı Sözleşme” biçiminde yapabilirler. Bu durumda Blockchain üzerinde çalıştırabilir,
müteakip bütün işleri (akreditif açılması, belgelerin ibraz edilmesi, belgelerin incelenmesi, uygunluğun
belirlenmesi, finansman işlemlerinin yapılması, takip işlemleri, kapama işlemleri vs.) bu “Akıllı Sözleşme”’ye
yaptırabilirler.
(27)
Not : Kullanım senaryosunda “Akıllı Sözleşme”ye bütün yetkilerin verildiğini ve tüm tarafların elektronik ortamda
entegre olduğunu ve işlem yapabildiğini, kâğıt belge kullanılmadığını varsayalım. Elektronik ortamda entegre
olmayan ve işlem yapmayan taraflarla kısmi, karışık (hybrid) çalışılabilir.
(28)
Kullanım senaryomuzun ismi “Import L/C” olsun. Bunun üzerinde çalışan ve birbirini tetikleyen, tamamlayan “Akıllı
Sözleşmeler” (“Smart Contracts”) olacaktır.
(29)
İşlemi başlatalım; Alıcı’nın nezdinde bu amaçla hazırlanmış bir “Akreditif Açılışı Teklifi” isimli bir “Akıllı Sözleşme”
vardır. Alıcı, Akreditif açılışına karar verdikten sonra Blockchain’e “Akreditif Açılışı Teklifi” isimli “Akıllı Sözleşme”
yi gönderir. Alıcının bankası bir uyarı alır, Blockchain üzerinden “Akıllı Sözleşme” yi alır, “Akıllı Sözleşme” de şu
bilgiler vardır;
(30)
“Akreditif Açılışı Teklifi” isimli “Akıllı Sözleşme” bankaya ulaştıktan sonra banka nezdinde bulunan “LC Issuing
Smart Conract” isimli akıllı sözleşmeyi çalıştırır. “LC Issuing Smart Conract” isimli akıllı sözleşme sırasıyla;
Müşteri Durum Tespiti (Customer Due Dilligence) yapılıp yapılmadığını kontrol eder, Müşterinin Kredi limit
kontrolünü yapar, Muhabir bankayı belirler, Akreditifi müşterinin “Akreditif Açılışı Teklifi” akıllı sözleşmesine göre
oluşturur, Akreditif bilgileri aşağıdaki gibi olur, her alan programlandığı gibi işlev görür,